Pierwszy mówił o zbrodni Holocaustu. 111. rocznica urodzin Jana Karskiego

24 kwietnia 1914 r. urodził się Jan Karski, słynny emisariusz Państwa Podziemnego, który jako jeden z pierwszych alarmował świat o zbrodni Holocaustu. Miejscem pamięci wielkiego łodzianina jest pomnik-ławeczka w Parku Ocalałych w Łodzi.

Fot. Radosław Jóźwiak/UMŁ
5 zdjęć
ZOBACZ
ZDJĘCIA (5)

Jan Kozielewski (Jan Karski to pseudonim) urodził się w 1914 roku w Łodzi. Tuż przed wybuchem II wojny światowej rozpoczął karierę dyplomatyczną. Działalność dla Polskiego Państwa Podziemnego podjął krótko po jego powstaniu. Jako osoba doświadczona w stosunkach międzynarodowych, władająca kilkoma językami wydawał się szczególnie predysponowany do przeprowadzania misji międzynarodowych - kurierskich.  Kilkakrotnie wyruszał z polecenia polskiego rządu na uchodźstwie, przewożąc tajne instrukcje i rozkazy. Tym samym "kanałem" na Zachód miała trafić informacja o masowej eksterminacji Żydów, dokonywanej przez Niemców na terenach okupowanych. W taki sposób powstał słynny "raport Karskiego", który w zasadzie nigdy nie miał fizycznej formy (na papierze). Jan Karski miał ustnie przekazać liderom świata zachodniego historie, opowiadane przez naocznych świadków zbrodni, przewieść miał też zbiór mikrofilmów.   

W 1942 roku Karski dostarczył szczegółowe raporty i jako naoczny świadek zaapelował do brytyjskiego Ministra Spraw Zagranicznych Anthony’ego Edena o podjęcie działań mających na celu powstrzymania Holocaustu. W lipcu 1943 roku, w dwa miesiące po zagładzie warszawskiego getta, Karski spotkał się w Białym Domu z Prezydentem Stanów Zjednoczonych, Franklinem D. Rooseveltem.

Na ławeczce Karskiego spoczęła wiązanka w barwach miasta Łodzi. Wiceprezydent Małgorzata Moskwa - Wodnicka przypomniała drogę Jana Karskiego - od pierwszych misji kurierskich po najważniejszą - próbę zaalarmowania aliantów o dramatycznych wydarzeniach, do których dochodzi na terenie okupowanej Polski.

- W jego historii w szczególności przypominane jest spotkanie z samym prezydentem Stanów Zjednoczonych Franklinem Delano Rooseveltem, z którym Polacy wiązali ogromne nadzieje. Niestety, alianci nie zareagowali na wieści z Polski, tak jak tego oczekiwano - zdecydowaną interwencją, mająca powstrzymać Hitlera. Jan Karski miał poczucie, iż jego misja była stracona, jednak dziś jest ona postrzegana jako przykład ogromnego poświęcenia i herozimu całego Polskiego Państwa Podziemnego, dzięki któremu "raport Karskiego" dotarł na Zachód. Jan Karski, łodzianin to postać, z której nasze miasto może być dumne - Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata, odznaczony również pośmiertnie Prezydenckim Medalem Wolności, najwyższym amerykańskim odznaczeniem cywilnym. - powiedziała wiceprezydent Małgorzata Moskwa- Wodnicka.  

Przy pomniku - ławeczce zgromadziła się również młodzież z XXIV L.O w Łodzi oraz L.O im. Jana Karskiego w Wiśniowej Górze. W pobliskim Centrum Dialogu im. Marka Edelmana uczniowie kontynuowali "Dzień z Karskim".  

- Jan Karski zrealizował dzieło swojego życia, a jednak miał poczucie porażki. W tej historii znajduje się uniwersalne przesłanie, że nie wszystko zależy od nas. Niekiedy staramy się i próbujemy być najlepszą wersją siebie, a jednak nie mamy poczucia satysfakcji, nie z naszej winy. Tak po prostu ukłądają się niekiedy nasze losy. - zwrócił uwagę Michał Adamiak, edukator z Centrum Dialogu.

W prrogramie zajęć dla uczniów znalazła się projekcja filmu "Śmierć Zygielbojma”, tematycznie związana z historią Jana Karskiego. Szmul Zygielbojm, społecznik i działacz polityczny również usiłował poruszyć świat informacjami o Zagładzie. W Londynie nagłaśniał tragedię walczącego warszawskiego getta i nie rozumiał, czemu zachodni świat nie reaguje stanowczym dzałaniem wobec Niemiec. W filmie pojawia się scena rozmowy Zygielbojma z Janem Karskim i jest to pierwsza próba filmowego przedstawienia postaci znanego łodzianina.  

Zobacz również:

Noc Świętojańska w Ogrodzie Botanicznym w Łodzi

Mateusz Raczyński

W niedzielę 22 czerwca 2025 r. o godz. 22.00 w Ogrodzie Botanicznym w Łodzi rozpocznie się widowisko… więcej

fot. P. Kabat

Warsztaty ogrodnicze "Zioła w ogrodzie" w ramach Akademii Różnorodności Ogrodu Botanicznego w Łodzi

Mateusz Raczyński

Serdecznie zapraszamy w dniach 10.06.2025 (wtorek) o godz. 11.30 i 12.06.2025 r. (czwartek) o godz.… więcej

Wystawa „Kaktusów i innych sukulentów” w Palmiarni w Łodzi

Aleksandra Nowacka / Palmiarnia

Serdecznie zapraszamy wraz z członkami Polskiego Towarzystwa Miłośników Kaktusów Oddział Łódzki w… więcej

Rodzinne spotkania w Botaniku - „W królestwie zapylaczy”

Mateusz Raczyński

Serdecznie zapraszamy rodziny z dziećmi w dniu 31 maja 2025 r. (sobota) o godzinie 11:00 na kolejne… więcej

Majówka w Ogrodzie Botanicznym w Łodzi 25.05.2025

Mateusz Raczyński

W dniu 25.05.2025 r. w Ogrodzie Botanicznym w Łodzi odbędzie się impreza plenerowa pt.: ”Majówka w… więcej

Fb Ogrodu
Fb Palmiarni